สถานีวิจัยสัตว์ป่าป่าพรุ ป่าฮาลา-บาลา จังหวัดนราธิวาส
                    (หัวหน้าสถานีวิจัยสัตว์ป่าป่าพรุ ป่าฮาลา-บาลา: นายสุเนตร การพันธุ์)
............................................................................................................................

        สถานีวิจัยสัตว์ป่าป่าพรุ-ป่าฮาลา บาลา มีสำนักงานตั้งอยู่ในบริเวณพื้นที่หมู่ที่ 5 ตำบลโละจูด
อำเภอแว้ง จังหวัดนราธิวาสหมายเลขระวางแผนที่ 5320 I บริเวณพิกัดละติจูด 5 ลิปดา 80 องศาเหนือ
ลองติจูด 101 ลิปดา 83 องศาตะวันออกเป็นหน่วยงานที่ปฏิบัติหน้าที่ ศึกษาวิจัยทรัพยากรด้านสัตว์ปา
ในระบบนิเวศน์ป่าพรุ และป่าดงดิบชื้นของพื้นที่ป่าภาคใต้ ตอนล่าง มีพื้นที่ดำเนินการอยู่ที่ป่าพรุสิรินธร
(โต๊ะแดง) เป็นป่าพรุผืนใหญ่ที่มีสภาพสมบูรณ์และเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าฮาลา-บาลา
เริ่มดำเนินการตั้งแต่ 16 มิถุนายน 2539

วัตถุประสงค์

      1. ศึกษาวิจัยชนิด ประชากร ถิ่นอาศัยและสิ่งแวดล้อมของสัตว์ป่าทั้งในระดับพื้นฐานและ
ระดับประยุกต์ในระบบนิเวศน์ป่าพรุและระบบนิเวศป่าดงดิบชื้น

      2. บริการช่วยเหลือ สนับสนุน และอำนวยความสะดวกแก่นักวิจัยที่ได้รับอนุญาตให้เข้าทำ
การศึกษาวิจัยด้านป่าไม้ และสัตว์ป่าในพื้นที่

     3. เป็นแหล่งรวบรวมและแลกเปลี่ยนงานวิจัย และสารสนเทศด้านสัตว์ป่าในป่าอนุรักษ์ภาค
ใต้ตอนล่าง

     4. เป็นสถานที่ฝึกอบรมด้านการสำรวจและวิจัยสัตว์ป่าแก่พนักงาน และผู้ช่วยนักวิจัย

     5. เป็นสถานที่เผยแพร่ความรู้ด้านงานวิชาการสัตว์ป่าแก่นักเรียน นักศึกษา และประชาชน
ในท้องถิ่น

ลักษณะภูมิประเทศ

ป่าฮาลา-บาลา เป็นป่าดิบชื้นบริเวณเทือกเขาสันการาคีรี ตามแนวชายแดนไทย-มาเลเซีย
เป็นแหล่งกำเนิดสำคัญของแม่น้ำ 3 สายคือ แม่น้ำปัตตานี แม่น้ำสายบุรี แม่น้ำสุไหงโก-ลก
ลักษณะโดยทั่วไปเป็นเขาสูงชัน สลับกับป่าที่ราบ ป่าบาราอยู่ในจังหวัดนราธิวาส มีเนื้อที่ประมาณ
105,725 ไร่ (คำว่า บาลา แปลว่า ที่ราบ, โรงพัก, ที่สอนหนังสือ) ส่วนป่าฮาลาอยู่ในจังหวัดยะลา
(คำว่า ฮาลา หมายถึง ผู้ถูกเนรเทศ หรือผู้ถูกอพยพ) มีเนื้อที่ประมาณ 165,000 ไร่ ได้มีพระราช
กฤษฎีกาประกาศกำหนดให้พื้นที่ป่าทั้ง 2 แห่งนี้ ให้เป็นเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า เมื่อวันที่ 3 ตุลาคม
2539 เนื้อที่ประมาณ 2700,725 ไร่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลจะแนะ อำเภอจะแนะ ตำบลแว้ง ตำบล
โละจูด อำเภอแว้ง ตำบลมะโมง ตำบลภูเขาทอง อำเภอสุคิริน จังหวัดนราธิวาส และตำบล
อัยเยอร์เวง อำเภอเบตง จังหวัดยะลา

ลักษณะภูมิอากาศ

พื้นที่ภาคใต้ของประเทศไทยอยู่ในเขตมรสุมมีฝนตกชุกและกระจายอยู่ตลอดทั้งปี มี
ปริมาณน้ำฝนเฉลี่ย 2,098 มิลลิเมตร และอุณหภูมิเฉลี่ย 28.0 องศาเซลเซียส

ชนิดป่าและพรรณไม้

      สภาพพื้นที่ที่ประกอบด้วยป่าดงดิบที่มีระดับความสูง 50 เมตร จากระดับน้ำทะเลปานกลาง
และป่าดงดิบที่ระดับความสูงถึง 1,500 เมตร จากระดับน้ำทะเลปานกลาง จึงมีความหลากหลาย
ของสังคมพืช บริเวณที่เป็นภูเขาสูงมีไม้สยา (Shorea sp.) เป็นไม้เด่นรองลงมาเป็นพรรณไม้
ในวงศ์มะเกลือ (Ebenaceae) วงศ์ไม้อบเชย (Laruaceae) และวงศ์ไม้มะม่วงป่า (Anacardiaceae)
ไม้ชั้นกลางเป็นพวกปาล์มและหวาย ส่วนไม้พื้นล่างเป็นพวกว่าน และพันธุ์ไม้ในวงศ์ขิงข่า
(Zingiberaceae)

     1. พันธุ์ไม้ที่สำคัญ ได้แก่ ตะเคียนชันตาแมว สยา กุหลิม หลุมพอ ขนุนป่า ศรียะลา ประ
ทุเรียนป่า

     2. ไม้ประดับที่มีค่าทางเศรษฐกิจ ได้แก่ ปาล์ม บังสูรย์ ใบไม้สีทอง เฟริ์นยักษ์ จากเขา
และหวายชนิดต่างๆ เช่น หวายข้อดำ หวายแดง หวายข้าวสาร เป็นต้น

     3. พืชสมุนไพร ได้แก่ บัวสวรรค์ (บัวหิมะหรือบัวพันปี) พญานาคราช พญารากเดียว (พญาว่าน)
พระเจ้าห้าพระองค์ (ม้ากระทืบโรง) กระเช้าผีมด (พญาร้อยรู) ฤษีนางครวญ ตะไคร้ต้น
กระเพราต้น สุรามีฤกษ์ ขมิ้นต้น นมราชสีห์ ปลาไหลเผือก หญ้าท้าวเอว ต้นแมงดา พญาเสือโคร่ง
และโสมพันปี (โสมป่า)

สัตว์ป่า

     จากรายงานการสำรวจชนิดพันธุ์สัตว์ป่าในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าฮาลา-บาลา พบว่ามีสัตว์ป่า
อาศัยอยู่หลายชนิด ประกอบด้วยสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม 54 ชนิด เป็นสัตว์ที่ไม่เคยรายงานว่ามีการ
พบมาก่อน (new record) 1 ชนิด คือ Siamang หรือ ชะนีดำใหญ่ (lobat sndactlus) ตามรายงาน
เป็นสัตว์ในตระกูลไพรเมท ที่มีการแพร่กระจายอยู่ในมาเลเซียและสุมาตรา นก 232 ชนิด เป็นที่
อยู่อาศัยของนกเงือกถึง 10 ชนิด จากจำนวน 12 ชนิด ที่มีในประเทศไทย สัตว์เลื้อยคลาน 69 ชนิด
สัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก 29 ชนิด ในจำนวนนี้มีสัตว์ป่าสงวน 4 ชนิด คือ เลียงผา สมเสร็จ แมวลาย
หินอ่อน และกระซู่

งานวิจัยที่ผ่านมา

     1. การทำรังของนกในป่าพรุโต๊ะแดง 2539
     2. นิเวศวิทยาของนกตะกรุมในป่าพรุโต๊ะแดง 2539
     3. ชีววิทยาการสืบพันธุ์ของนกพญาปากกว้างท้องแดง 2540
     4. การสร้างรังวางไข่ของนกในป่าบาลา 2540
     5. ชนิดและสถานภาพของสัตว์ป่าในป่าเสม็ดของพรุโต๊ะแดง 2542
     6. ประชากรและการแพร่กระจายของชะนีในป่าบาลา 2542
     7. นิเวศวิทยาและการประเมินความหนาแน่นของนกหว้า ในป่าบาลา 2544
     8.การศึกษาสถานภาพและการแพร่กระจายของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมในเขตรักษาพันธุ์
สัตว์ป่าฮาลา-บาลา 2546
     9. สำรวจชนิดค้างคาวในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าฮาลา-บาลา 2546
     10. ความหลากชนิดและการแพร่กระจายของสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบกในเขตรักษาพันธุ์
สัตว์ป่าฮาลา-บาลา 2545
     11. ชนิดของค้างคาวในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าฮาลา-บาลา 2545
     12. การแพร่กระจายและอาหารของนากในป่าบาลา จังหวัดนราธิวาส 2552
     13. พฤติกรรมการป้อนอาหารของนกเงือกปากย่น (Aceros corrugatus) .ในป่าบาลา จังหวัดนราธิวาส 2555
     14. การใช้สัตว์สะเทินน้ำสะเทินบกเป็นดัชนีชี้วัดคุณภาพของลำธารในป่าบาลา จังหวัดนราธิวาส 2558
     15. การศึกษาผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศโดยใช้สัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก
เป็นดัชนีชี้วัดในบริเวณป่าดิบชื้นคาบสมุทรไทย 2559
     16. การสำรวจสัตว์โดยวิธีการวางกับดักหลุมในพื้นที่ป่าบาลา เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าฮาลา-บาลา
อำเภอแว้ง จังหวัดนราธิวาส 2557
     17. การศึกษาผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศโดยใช้สัตว์สะเทินน้ำสะเทินบกเป็นดัชนี
ชี้วัดในบริเวณป่าดิบชื้นคาบสมุทรไทย 2561
     18. สำรวจประชากรและการแพร่กระจายของชะนีในป่าบาลา 2563
     19. การศึกษาความสัมพันธ์ของชีพลักษณ์ของนกและพืชกับสภาพภูมิอากาศในบริเวณป่าดิบชื้น
ภาคใต้ตอนล่างของไทย 2564
     20. โครงการซ่อมแซมปรับปรุงโพรงรัง เพื่อการสร้างโอกาสในการเพิ่มจำนวนของนกเงือก
ในป่าบาลา 2564
     21. ความหลากหลายของสัตว์ป่าและพันธุ์พืชกับศักยภาพในการฟื้นฟูพื้นที่ที่ถูกทิ้งร้าง
สู่ป่าฟื้นฟูตามธรรมชาติ บริเวณเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าฮาลา-บาลา จ.นราธิวาส 2564

จุดที่น่าสนใจ

     1. เส้นทางการเดินธรรมชาติ ระยะทาง 1.2 กิโลเมตร จากสถานีวิจัยสัตว์ป่าฯ ถึงน้ำตกสิรินทร
สามารถศึกษาพืชและสัตว์ป่า ในระบบนิเวศน์ป่าดิบชื้นที่ราบต่ำ

     2. เส้นทางถนนเพื่อความมั่นคง บ้านบาลา-บ้านภูเขาทอง ระยะทางประมาณ 18 กิโลเมตร
เป็นเส้นทางศึกษาธรรมชาติ ที่สามารถศึกษาได้ทั้งพืชและสัตว์ป่า

    3. ศาลาชมสัตว์ เป็นจุดที่สามารถมองเห็นทัศนียภาพป่าดิบชื้นได้งดงาม และสมบูรณ์ และ
เป็นบริเวณที่สามารถพบเห็นนกชนิดต่างๆ ได้ง่าย โดยเฉพาะฝูงนกเงือก

การเดินทาง

     ทางรถยนต์เดินทางจากหาดใหญ่ไปตามทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 43 หาดใหญ่-โคกโพธิ์
และทางหลวงแผ่นดิน 42 จนถึงจังหวัดนราธิวาส จากจังหวัดนราธิวาสเดินทางไปตามทางหลวง
จังหวัดหมายเลข 4055 และ 4056 ถึงอำเภอสุไหงโก-ลก แยกเข้าทางหลวงจังหวัดหมายเลข 4057
ผ่านอำเภอแว้งไปจนถึงหมู่บ้านบูเก๊ะตาก่อนถึงเขตแดนจะเห็นป้ายบอกทางไปเขตรักษาพันธุ์
สัตว์ป่าบาลา-ฮาลาและน้ำตกสิรินธรเลี้ยวขวาไปตามทางหลวง จังหวัดหมายเลข 4062 จะผ่านที่
ทำการ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าฮาลา-บาลาเดินทางต่อไปอีกประมาณ 2 กิโลเมตรจึงถึงสถานีวิจัย
สัตว์ป่า ป่าพรุ-ป่าฮาลา -บาลา ทางรถไฟ เดินทางจากกรุงเทพฯ ถึงสถานีสุไหงโก-ลก เดินทาง
ไปตามทางหลวงจังหวัดหมายเลข 4062 หมายเลข 4057 ถึงบ้านบูเก๊ะตา ผ่านอำเภอแว้ง แล้ว
เดินทางไปตามทางหลวงจังหวัด หมายเลข 4062 ถึงสถานีวิจัยสัตว์ป่าป่าพรุ-ป่าฮาลา-บาลา

สถานที่ติดต่อ

สถานีวิจัยสัตว์ป่าป่าพรุ-ป่าฮาลา-บาลา ตู้ ปณ. 6 อำเภอแว้ง จังหวัดนราธิวาส